অজিত ৰায়
মুম্বাই চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱ MAMI ৰ অন্যতম চৰ্চিত ছবি আছিল বুলগেৰিয়াৰ পৰিচালক কনষ্টেন্টিন বোজানোভৰ হিন্দী ছবি 'দ্য শ্বেমলেছ' (The Shameless)। বোজানোভৰ দ্বাৰা ৰচিত এই ছবিখন MAMI চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱৰ ফ’কাচ চাউথ এছিয়া শিতানত প্ৰদৰ্শিত হৈছিল। ছবিখনৰ প্ৰতি দৰ্শকে ব্যাপক সঁহাৰি জনায়।
মোহন নাদৰৰ কোম্পানী TPHQ এই ছবিখনৰ ভাৰতীয় প্ৰযোজক। প্ৰাপ্তবয়স্ক আৰু স্পৰ্শকাতৰ বিষয়বস্তুৰ বাবে এই ছবিখনৰ কিছুমান দৃশ্য নেপালত শ্বুটিং কৰিবলগীয়া হৈছিল। ২০২৪ চনৰ ১৭ মে’ত ৭৭ সংখ্যক কাঁ চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱৰ দ্বিতীয় গুৰুত্বপূৰ্ণ খণ্ড আন চাৰ্টেইন ৰিগাৰ্ডত The Shameless প্ৰদৰ্শিত হৈছিল। ইয়াত মুখ্য চৰিত্ৰত অভিনয় কৰা অনসূয়া সেনগুপ্তাই লাভ কৰে শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বঁটা। কাঁ চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত শ্ৰেষ্ঠ অভিনেত্ৰীৰ বঁটা লাভ কৰা প্ৰথমগৰাকী ভাৰতীয় শিল্পী হিচাপে পৰিগণিত হয় অনসূয়া সেনগুপ্ত।
'দ্য শ্বেমলেছ'ৰ পোষ্টাৰ
কাকতলীয়া কথা যে ১৫ বছৰ আগতে অনসূয়া সেনগুপ্তাই অভিনেত্ৰী হ’বলৈ মুম্বাইলৈ আহিছিল যদিও বিশেষ সুযোগ পোৱা নাছিল। কাঁ চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত এই সন্মানীয় বঁটা লাভ কৰি তেওঁ ইতিহাসৰ সৃষ্টি কৰিবলৈ সক্ষম হয়।
কাঁ চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱত বঁটা লাভ কৰাৰ পিছত এই ছবিখনে অন্যান্য চলচ্চিত্ৰ মহোৎসৱসমূহতো শিৰোনাম দখল কৰি আছে। মিতা বশিষ্ঠ, ওমৰা শেট্টী, ৰোহিত কোকাটে, ঔৰোশিখা দে আদিয়ে ছবিখনত অভিনয় কৰিছে। মিতা বশিষ্ঠৰ অতুলনীয় প্ৰদৰ্শনে চলচ্চিত্ৰপ্ৰেমীৰ মন কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে। ওমৰা শ্বেট্টী সঁচাকৈয়ে আছিল চমৎকাৰ। ভাৰতত বিশেষকৈ হিন্দী ভাষাত ছবি নিৰ্মাণৰ প্ৰতি আকৌ এবাৰ বিদেশী পৰিচালকে আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰাটোও এক সুখকৰ আশ্চৰ্য্য।
‘দ্য শ্বেমলেছ’ কেৱল অনুসূয়া সেনগুপ্তাৰ উজ্জ্বল অভিনয়ৰ বাবেই নহয়, গেব্ৰিয়েল ল’ব’ছৰ চিনেমেট’গ্ৰাফীৰ বাবেও পৰিচিত। তেওঁ শব্দ, আৱেগ আৰু দৃশ্যৰ মাজত মিল ৰাখিবলৈ সক্ষম হৈছিল।
বুলগেৰিয়াৰ পৰিচালক কনষ্টেন্টিন বোজানভৰ সৈতে দ্য শ্বেমলেছৰ অভিনেত্ৰী
মাজনিশা দিল্লীৰ জি বি ৰোডৰ বেশ্যালয়ত আৰক্ষী বিষয়াক হত্যা কৰি তাৰ পিছত পলায়ন কৰা ছবিখনৰ প্ৰথম দৃশ্যই হওক বা স্বাধীনতাৰ সন্ধানত ৰেলপথেৰে খোজ কাঢ়ি যোৱা শেষ দৃশ্যটোৱেই হওক, মুঠৰ ওপৰত ছবিখনে ক্ৰমবৰ্ধমান সোঁপন্থী ৰাজনৈতিক আধিপত্য আৰু ধৰ্মীয় অসহিষ্ণুতাৰ মাজত যৌনকৰ্মী হিচাপে কাম কৰিবলৈ বাধ্য হোৱা দুগৰাকী ছোৱালীৰ মাজৰ অস্বাভাৱিক বন্ধুত্বৰ জৰিয়তে ভাৰতৰ মুছলমান সমাজৰ খণ্ডিত পৰিচয় আৰু ভাৰতীয় নাৰীত্বৰ ওপৰতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰিছে।
এদিন এগৰাকী মুছলমান ছোৱালীয়ে নিজৰ নাম হিন্দু ছোৱালী ৰেণুকা (অনাসুয়া সেনগুপ্ত) বুলি সলনি কৰি দিল্লীৰ জি বি ৰোডৰ বেশ্যালয়ত যৌনকৰ্মী হিচাপে কাম কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰে। এদিন মাজনিশা তাই নিজৰ এজন গ্ৰাহকক হত্যা কৰে, যিজন এজন আৰক্ষী বিষয়া আছিল।
তাৰ পিছত তাই তাৰ পৰা পলাই গৈ মধ্যপ্ৰদেশৰ ছটাৰপুৰ চহৰৰ এটা ৰেড লাইট এলেকাত আশ্ৰয় লয়। ৰেণুকা এগৰাকী ড্ৰাগছ আসক্ত ছোৱালী। তাই লেচবিয়ানো আছিল। কিন্তু টকা উপাৰ্জন কৰিবলৈ তাই যৌন কৰ্মী হিচাপে কাম কৰে। অধিক টকা পালে তাই আনকি অস্বাভাৱিক যৌন সম্পৰ্কৰ বাবেও সন্মতি দিয়ে। তেওঁ চেইন স্মোকাৰো।
ৰেনুকা (অনাসুয়া সেনগুপ্ত) আৰু দেৱীকা (ওমৰা শ্বেট্টী) 'দ্য শ্বেমলেছ'ৰ এটা দৃশ্যত
নিৰ্বিকাৰ জীৱন যাপন কৰা ৰেণুকা নিৰ্ভীক আৰু মুক্ত চিন্তাৰ ছোৱালী আছিল। উন্নত জীৱনৰ সন্ধানত তাই দিল্লীত থকা এজন দালালৰ জৰিয়তে ফিলিপাইনছলৈ পলায়ন কৰিবলৈ দিনে নিশাই টকা সঞ্চয় কৰি আছিল। তাই জানে যে ধৰা পৰিলে হয় তাইক ফাঁচী দিয়া হ’ব, নহয় আৰক্ষী বিষয়াৰ হত্যাৰ অপৰাধত যাৱজ্জীৱন কাৰাদণ্ড দিয়া হ’ব, নতুবা আৰক্ষীয়ে তাইক এনকাউণ্টাৰত হত্যা কৰিব।
ইয়াত ৰেণুকাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ গ্ৰাহক আছিল বিধায়ক নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ সাজু হোৱা ৰাজনৈতিক দলৰ এজন স্থানীয় শক্তিশালী নেতা। কিন্তু, এদিন এই নেতাজনে তেওঁৰ চুবুৰীটোত বাস কৰা সোতৰ বছৰীয়া দেৱীকা (ওমৰা শ্বেট্টী)ক লগ পায়। দেখিবলৈ ধুনীয়া দেৱীকাৰ শৰীৰৰ ওপৰত তেওঁৰ দৃষ্টি পৰে। দেৱীকাৰ পৰিয়াল বংশগত দেহ ব্যৱসায়। তাইৰ পৰিয়ালত তিনিটা প্ৰজন্ম আছে। তাইৰ মাক বেশ্যালয়ৰ মালিক, আইতাক এসময়ত দেৱদাসী আছিল আৰু এতিয়া এগৰাকী আধ্যাত্মিক নাৰী হৈ পৰিছে।
দেৱীকাৰ পৰিয়ালত তাই আৰু তাইৰ ভাই-ভনীয়েক আছে। দেৱীকাই এই নৰক যন্ত্ৰণাৰ পৰা মুক্তি বিচাৰে। তাইৰ মাকে ডাঙৰ ভনীয়েকক প্ৰতাৰণা কৰি দিল্লীৰ ৰেড লাইট এলেকাৰ দালালবোৰক বিক্ৰী কৰি দিছিল। এতিয়া তেওঁ দেৱীকাৰ কুমাৰীত্ব বিক্ৰীৰে ব্যৱসায় কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে। ঘৰৰ তিনিওটা প্ৰজন্মৰ মহিলাৰ মাজত ইয়াক লৈ অহৰহ সংঘাত চলি থাকে।
মুঠতে দেৱীকাৰ মাকে সেই অঞ্চলৰ শক্তিশালী ৰাজনীতিবিদজনৰ সৈতে বিপুল ধনৰ মূল্যত নিজৰ কন্যাৰ কুমাৰীত্ব বিক্ৰী কৰিব বিচাৰে। তেওঁ দেৱীকাক প্ৰতিদিনে একপ্ৰকাৰ ধৰ্ষণ কৰে। আনহাতে, বিধায়ক নিৰ্বাচনত জয়ী হৈ শক্তিশালী নেতাগৰাকীয়ে বিজয় উদযাপন কৰি থকাৰ দিনাই নিশা ৰেণুকা আৰু দেৱীকাই চিৰদিনৰ বাবে জীৱনৰ পৰা পলায়ন কৰিবলৈ আধা বন্ধা অট্টালিকাটোৰ ওপৰত উঠে। তেনেতে দেৱীকাৰ কাহিনী শুনি ৰেনুকা স্তম্ভিত হৈ পৰে।
'দ্য শ্বেমলেছ'ৰ পোষ্টাৰ
ৰেণুকাই তাইক তাতে অপেক্ষা কৰিবলৈ কৈ তাৰ পৰা গুচি যায়। প্ৰচণ্ড খঙত থকা ৰেণুকাই বিজয় শোভাযাত্ৰাত প্ৰৱেশ কৰি শক্তিশালী নেতাজনক হত্যা কৰে। লগে লগে তাই ধৰা পৰে আৰু নেতাজনৰ সমৰ্থকে প্ৰহাৰ কৰি ৰেণুকাক হত্যা কৰে। ইফালে, দেৱীকাই গোটেই নিশা ৰেণুকাৰ বাবে অপেক্ষা কৰে। যেতিয়া তাই ঘূৰি নাহে, শেষৰ দৃশ্যটোত আমি দেখিবলৈ পাওঁ দেৱীকাই নিজৰ লাগেজ লৈ ৰেল লাইনৰ কাষেৰে খোজ কাঢ়ি যায় আৰু পূব দিশত সূৰ্য্য উদয় হয়।
এনে এক নাৰকীয় পৰিবেশত ৰেণুকা (অনাসূয়া সেনগুপ্তা) আৰু দেৱীকা (ওমৰা শেট্টী)ই আধৰুৱা অট্টালিকাটোৰ নিসংগতাত নিজৰ বাবে প্ৰেম, ভগ্নীত্ব আৰু বন্ধুত্বৰ মুহূৰ্ত বিচাৰি পায়। তেওঁলোকে দূৰৰ ক’ৰবাত পলাই গৈ নতুন জীৱন আৰম্ভ কৰাৰ সপোন দেখে। দুয়োৰে মাজত লেচবিয়ান সম্পৰ্কও গঢ় লৈ উঠে।
ছবিখনৰ কেমেৰাই তেওঁলোকৰ উত্তেজক শাৰীৰিক সম্পৰ্কক প্ৰতিফলিত কৰা নাই বৰঞ্চ তেওঁলোকৰ দুখ-কষ্টৰ বিৱৰণীহে উপস্থাপন কৰিছে। ছবিখনত দুগৰাকী ছোৱালীৰ মাজত শোক আৰু দুখৰ অভিজ্ঞতা ভাগ-বতৰা কৰাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। কেমেৰাটোৱে ৰেণুকাৰ মুখত থকা সুখ আৰু বেদনাৰ প্ৰকাশৰ ওপৰত একেলগে কেনেদৰে মনোনিৱেশ কৰে, সেয়া আমোদজনক হৈ পৰে।
ছবিখনৰ প্ৰতিটো দৃশ্যত এক সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক অৰ্থ আছে। ছবিখনে কাকো প্ৰচাৰ বা দোষাৰোপ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰা নাই। পৰিস্থিতি আৰু মানুহৰ আৱেগক কেন্দ্ৰ কৰি কাহিনীভাগ আগবাঢ়ি গৈছে। এফালে আইতাকৰ (মিতা বশিষ্ঠ)ৰ নিষ্ক্ৰিয় আধ্যাত্মিকতা, আনফালে পৰিয়ালৰ দায়িত্ব পালনত মাতৃৰ নিষ্ঠুৰতা আৰু সৰ্বোপৰি কন্যাৰ স্বাধীনতাৰ হেঁপাহ। এই তিনিটা প্ৰজন্মৰ নাৰীক নিয়ন্ত্ৰণ আৰু দাসত্বত ৰাখিবলৈ পুৰুষৰ প্ৰচেষ্টাও কম নহয়।
কিছুমানে হয়তো অনুভৱ কৰিব পাৰে যে ছবিখনৰ অন্তিম দৃশ্যবোৰত এটা বিশেষ ৰাজনৈতিক দলক কাঠগড়াত ৰখাত ছবিখন দুৰ্বল হৈ পৰিছে। এই কাৰণেই এই ছবিখন ভাৰতত মুক্তি পোৱাটো কঠিন যেন লাগে। অৱশ্যে এইটো পৰিচালকৰ নিজৰ পছন্দৰ কথা।
