মহুজ আলম/ পাটনা
গ্ৰীক বা উন্নাই চিকিৎসা (Greek or Unnai medicine) পদ্ধতি মানুহৰ চিকিৎসাৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ আৰু প্ৰাচীন পদ্ধতি। গৱেষণাৰ পৰা পোৱা গৈছে যে গ্ৰীক চিকিৎসাই প্ৰতিটো ৰোগৰ সম্পূৰ্ণ নিৰাময় প্ৰদান কৰে আৰু ই হৈছে প্ৰাকৃতিক নিৰাময় ব্যৱস্থা। আগতে গ্ৰীকসকলে আনকি ইয়াৰ জৰিয়তে অতি জটিল ৰোগৰ চিকিৎসা কৰি ইয়াক শিপাৰ পৰা নিৰ্মূল কৰিছিল।
এই মন্তব্য আগবঢ়াইছে পাটনাৰ চৰকাৰী চিকিৎসা মহাবিদ্যালয়ৰ অধ্যক্ষ মাহফুজুৰ ৰহমানে। আৱাজ-দ্য ভইচক ডাঃ ৰহমানে জনোৱা মতে, যদিও যোৱা কেইশ বছৰত এলোপেথিক ব্যৱস্থাই গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানত আঘাত হানিছে, তথাপিও চৰকাৰৰ সমৰ্থনৰ বাবে ইউনানী ঔষধ পুনৰ জনপ্ৰিয় হৈ পৰিছে।
প্ৰাচীন গ্ৰীক চিকিৎসক
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে যদিও ইউনানী চিকিৎসাই যুগ যুগ ধৰি মানুহৰ ৰোগৰ চিকিৎসা কৰি আছে, তথাপিও ই এল’পেথীৰ লগত প্ৰতিযোগিতাত নমা নাই। চিকিৎসা ব্যৱস্থাৰ পেকেজিং হৈছে এলোপেথীৰ সফলতাৰ এটা প্ৰধান কাৰক। অৱশ্যে ইউনানী ব্যৱস্থাই নিজৰ সামগ্ৰিক দৃষ্টিভংগীৰে নিজৰ প্ৰাসংগিকতা বজাই ৰাখিবলৈ চেষ্টা কৰিছে। কিন্তু আধুনিক যুগত এলোপেথীয়ে নিঃসন্দেহে গ্ৰহণযোগ্যতা আৰু জনপ্ৰিয়তা লাভ কৰিছে।
ডাঃ ৰহমানৰ মতে গ্ৰীক ঔষধৰ পেকেজিং সঠিকভাৱে কৰিলে সমাজত ইয়াৰ ইতিবাচক প্ৰভাৱ পৰিব। যিহেতু গ্ৰীক ঔষধৰ মানুহৰ জীৱনত কোনো পাৰ্শ্বক্ৰিয়া নাই। আনহাতে এলোপেথিক ঔষধৰৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া আছে বাবে আমি কম বয়সীয়া লোকৰ মাজতো বৃক্ক, যকৃত বা হৃদযন্ত্ৰৰ সমস্যা দেখা পাওঁ।
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানৰ মতে গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ উপাদানসমূহ এজন ব্যক্তিয়ে দৈনন্দিন জীৱনত ব্যৱহাৰ কৰা সামগ্ৰীসমূহতে লাভ কৰে। ইয়াত আদা, নহৰু, পিয়াঁজ, লং, বনৌষধি আদি ব্যৱহাৰ হয়। মানুহ এই সামগ্ৰীবোৰৰ প্ৰতি অভ্যস্ত আৰু সেয়েহে ইয়াৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়াৰ কোনো আশংকা নাথাকে।
উনানী ঔষধৰ উপাদানসমূহ
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানে ৰোগক শিপাৰ পৰা আঁতৰাই পেলোৱাত বিশ্বাস কৰে। ইয়াৰ বাবে ৰোগীয়ে অকণমান ধৈৰ্য্য ধৰিব লগা হয়, যাতে ৰোগটো আৰোগ্য হোৱাই নহয়, ইয়াক শিপাৰ পৰাই আঁতৰাব পাৰি। এই কাৰণেই গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ প্ৰচাৰ আৰু ইয়াৰ বিষয়ে সজাগতা বিয়পোৱাৰ অতি প্ৰয়োজন।
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে বনৌষধিবোৰ হৈছে প্ৰাকৃতিক প্ৰতিকাৰ আৰু প্ৰকৃতিয়ে সৃষ্টি কৰা উদ্ভিদৰ পৰা এই ঔষধবোৰ প্ৰস্তুত কৰা হয়। এই চিকিৎসা পদ্ধতি গ্ৰীচৰ পৰা আহিছিল যদিও এই ব্যৱস্থাৰ বিকাশত মুছলমান ৰজা আৰু চুলতানসকলে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল। বুৰঞ্জীত কোৱা হৈছে যে মুছলমান শাসনৰ সময়ত ঋষিসকলে যিকোনো ভূমি আৰু ঠাই ভ্ৰমণ কৰিছিল, তেওঁলোকে বিভিন্ন ৰোগৰ চিকিৎসাৰ উপায় বিচাৰি পাইছিল।
তেওঁলোকে ৰোগীৰ ওপৰত উদ্ভিদৰ গুণাগুণ পৰীক্ষা কৰিছিল আৰু পিছত কলমেৰে লিখি বিশ্বৰ আগত প্ৰকাশ কৰিছিল। সেই কিতাপবোৰৰ বেছিভাগেই আৰবী ভাষাৰ। পিছলৈ এই সংকলনসমূহ পাৰ্চী আৰু উৰ্দু ভাষালৈ অনুবাদ কৰা হয়। ডাঃ মাহৌজুৰ ৰহমানৰ মতে, উৰ্দু ভাষা জনা লোকৰ সংখ্যা কমি অহাৰ লগে লগে ইউনানী চিকিৎসাত বিৰূপ প্ৰভাৱ পৰিছে।
উত্তৰ-পূবৰ প্ৰথমখন উনানি ঔষধৰ শিক্ষানুষ্ঠান
তেওঁ কয় যে এলোপেথিক ব্যৱস্থাটোৱে ব্যৱসায়ৰ ৰূপ লোৱাৰ লগে লগে জনপ্ৰিয় হৈ উঠে যদিও গ্ৰীক চিকিৎসা পদ্ধতি পৰম্পৰাগতভাৱে তল পৰি থাকে। আধুনিক যুগত ইউনানী চিকিৎসাক জনপ্ৰিয় কৰাৰ জৰুৰী প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত ভাষণ দি ডাঃ মাহফুজুৰ ৰেহমানে কয় যে মানুহে আধুনিক চিকিৎসা গ্ৰহণ কৰিছে আৰু ইয়াৰ প্ৰতি আসক্ত হৈ পৰিছে। ফলস্বৰূপে মানুহৰ শৰীৰৰ বিভিন্ন অংশত ৰোগৰ সৃষ্টি হৈছে। বৃক্ক, যকৃত বিকল হোৱা, দৃষ্টিশক্তি হেৰুওৱা, মেদবহুলতা আৰু এচিডিটি আদি ৰোগবোৰ সাধাৰণ হৈ পৰিছে।
ইউনানী ঔষধ অধিক নিৰাপদ কাৰণ ইয়াত মাৰ্জোৰাম, আদা, পিয়াঁজ, নহৰু, মচুৰ দাইল, চেনি, লং, ইলাচি, জলকীয়া ইত্যাদি ব্যৱহাৰ কৰা হয়। আদা আমি সাধাৰণতে কাহৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰো, একেদৰে আমি ক’লা জলকীয়া ব্যৱহাৰ কৰো এচিডিটি বা বদহজমৰ বাবে। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল আমি মূল ৰোগ নিৰাময় কৰাৰ সময়ত শৰীৰৰ কোনো ক্ষতি নকৰা উপাদান ব্যৱহাৰ কৰো। ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে মানৱতাৰ অস্তিত্ব ৰক্ষাৰ বাবে গ্ৰীক চিকিৎসাৰ অতি প্ৰয়োজন। ৰাজ্য আৰু কেন্দ্ৰীয় পৰ্যায়ত গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ প্ৰচাৰৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱাটো যথেষ্ট ভাল যদিও অধিক পদক্ষেপৰ প্ৰয়োজন আছে।
“তেওঁলোকে কয় যে পৃথিৱীৰ প্ৰতিটো ঠাইৰ মাটি একে দেখা যায় যদিও ইয়াৰ ফলপ্ৰসূতা বেলেগ। এই কাৰণেই গৱেষকসকলে বিভিন্ন অঞ্চলত আৰু বিভিন্ন উদ্ভিদৰ পৰা প্ৰতিকাৰ বিচাৰিছিল। যদি সেই গৱেষণাসমূহ পুনৰ চোৱা হয় আৰু ঔষধ বিকশিত কৰা হয়, তেন্তে গ্ৰীক চিকিৎসাই হয়তো মানুহৰ জীৱন সলনি কৰিব পাৰে।”-তেওঁ কয়।
ঔষধৰ জনক হিপক্ৰেটছ
তেওঁ কয় যে পৃথিৱীৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত ঔষধৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰা মাটি আৰু বনৌষধিৰ মাজত সম্পৰ্ক স্থাপনৰ বাবে প্ৰচেষ্টা চলোৱা হৈছে। উদ্ভিদৰ নিষ্কাশনৰ ওপৰত গৱেষণা ভাৰতৰ বিভিন্ন প্ৰান্তত পৰীক্ষাগাৰৰ পৰীক্ষাৰ সৈতে চলি আছে। ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে স্বীকাৰ কৰিছে যে হাৰ্ট এটেক বা শৰীৰত অক্সিজেন কম হোৱাৰ দৰে জৰুৰীকালীন অৱস্থাত ইউনানী ঔষধ দুৰ্বল। এনে ক্ষেত্ৰত আধুনিক ঔষধ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। "জৰুৰীকালীন অৱস্থাত আমাৰ ঔষধ ফলপ্ৰসূ নহয় যদিও এই ক্ষেত্ৰতো কাম চলি আছে।"-তেওঁ জানিবলৈ দিয়ে।
"মানুহে প্ৰায়ে প্ৰশ্ন কৰে যে ইউনানী ব্যৱস্থাত অস্ত্ৰোপচাৰৰ বিকল্প আছে নেকি। মই তেওঁলোকক ক'ব বিচাৰো যে প্ৰায় ৫০০০ বছৰ আগতেই গ্ৰীকসকলে অস্ত্ৰোপচাৰৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় সকলো যন্ত্ৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল। মানুহে তেতিয়া হাতী, ঘোঁৰা আৰু উটত উঠি যাত্ৰা কৰিছিল আৰু আজি তেওঁ বিমান ব্যৱহাৰ কৰে। সময় সলনি হৈছে কিন্তু উনানিৰ ঔষধ অপৰিৱৰ্তিত হৈ আছে। এতিয়া ইয়াক আগুৱাই নিয়াৰ প্ৰয়াস কৰা হৈছে। আশা কৰা হৈছে যে লাহে লাহে ইয়াক আধুনিক যুগৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ লগত খাপ খুৱাই লোৱা হ’ব।"- ড০ ৰহমানে কয়।
অৱশ্যে তেওঁ কয় যে অস্ত্ৰোপচাৰত ইউনানী ব্যৱস্থাটো পিছ পৰি আছে, কিন্তু ইয়াৰ প্ৰতিও গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। ডাঃ ৰহমানে কয় যে ঋষিসকলে তেওঁলোকৰ কিতাপত নিৰ্দিষ্ট ফল আৰু এইবোৰ খেতি কৰা মাটিৰ ওপৰত কৰা গৱেষণাৰ বুৰঞ্জী লিখিছে। যেনেকৈ তেওঁলোকে কাশ্মীৰৰ আপেল আৰু চীনৰ ডালচেনি ৰোগ নিৰাময়ৰ বাবে সৰ্বোত্তম বুলি উল্লেখ কৰিছিল। সমস্যাটো হ’ল এই ঠাইবোৰৰ পৰা ঔষধৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় উপাদান উপলব্ধ নহয়, যাৰ বাবে গ্ৰীক চিকিৎসাৰ পৰিসৰ সীমিত হৈ পৰে।
উনানী ঔষধৰ উপাদানসমূহ
তেওঁ কয় যে ইউনানী চিকিৎসাৰ ভাল চিকিৎসক আছে আৰু ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলেও এনে চিকিৎসক হোৱাৰ লক্ষ্যৰে পাঠ্যক্ৰমত যোগদান কৰিছে যদিও প্ৰামাণিক ঔষধৰ অভাৱৰ বাবে ইয়াৰ বৃদ্ধিত বাধাৰ সৃষ্টি হৈছে। বেছিভাগ গ্ৰীক ঔষধৰ ছেল্ফ লাইফ দুবছৰ, আৰু যদি ঔষধ বিক্ৰী নহয় তেন্তে ই পচি যায়। এনে পৰিস্থিতিত এই দিশটোৰ প্ৰতি আৰু ইয়াৰ দ্বাৰা প্ৰদান কৰা প্ৰাকৃতিক চিকিৎসাৰ প্ৰতি মানুহৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰাৰ প্ৰয়োজন আছে।
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে ইউনানী ঔষধে বিভিন্ন ৰোগ বিশেষকৈ পেটৰ লগত জড়িত ৰোগৰ যথেষ্ট ভালদৰে চিকিৎসা কৰিব পাৰে। পেটৰ বিকাৰ, কোষ্ঠকাঠিন্য, ভোক কমি যোৱা, পায়খানাৰ সমস্যা আদিত ইউনানী ঔষধ অতি ফলপ্ৰসূ। একেদৰে বন্ধ্যাত্ব আৰু লগতে মহিলাৰ প্ৰজনন তন্ত্ৰৰ ৰোগতো ই অতি ফলপ্ৰসূ। যকৃত বা বৃক্কৰ পাথৰ সহজে ঔষধৰ দ্বাৰা আঁতৰাব পাৰি। একেদৰে, হৃদযন্ত্ৰ আৰু শৰীৰ শক্তিশালী কৰাৰ বাবে বহুতো ভাল ঔষধ আছে।
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে চিকিৎসালয়খনত ৰোগীৰ চিকিৎসাৰ ক্ষমতা অধিক। ইয়াৰ এটা কাৰণ হ’ল গ্ৰীক চিকিৎসাত এল’পেথীত কৰা ধৰণৰ পেকেজিং নাথাকে। আন এটা সমস্যা হ’ল ঔষধৰ মিশ্ৰণত চেনিৰ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। আগতে বিশুদ্ধ মৌৰ পৰা গ্ৰীক ঔষধ প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল, প্ৰকৃতিয়ে মৌত এনে নিৰাময় গুণ ৰাখিছে, কিন্তু এতিয়া বিশুদ্ধ মৌ উপলব্ধ নহয় আৰু তাৰ পৰিৱৰ্তে চেনি ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। চেনি মানৱ শৰীৰৰ বিভিন্ন ৰোগৰ কাৰণ আৰু ঔষধত ইয়াৰ ব্যৱহাৰে ঔষধৰ ফলপ্ৰসূতাত প্ৰভাৱ পেলাইছে।
ডাঃ মাহফুজুৰ ৰহমানে কয় যে যদিহে সঠিক দিশত ইয়াৰ প্ৰসাৰৰ কাম কৰা নহয় তেন্তে গ্ৰীক চিকিৎসা বিজ্ঞানৰ ভৱিষ্যত অনিশ্চিত হৈ পৰিব
