পল্লব ভট্টাচাৰ্য্য
উত্তৰ-পূৰ্বাঞ্চলৰ প্ৰসিদ্ধ লেখক জয়দীপ মজুমদাৰে ২০ জুলাইত 'স্বৰাজ্যʼত লিখা তেওঁৰ প্ৰবন্ধ “Kuki-Meitei divide is permanent now”ত নিম্নোক্ত কাৰণবোৰৰ বাবে ৰাজ্যখনৰ বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতি উদ্ভৱ হোৱাৰ কথা ব্যক্ত কৰিছিলঃ (১) চৰকাৰী নিষ্ক্ৰিয়তা (২) ইয়াৰ বাবে হোৱা আস্থা হেৰুৱা পৰিস্থিতি (৩) মেইটেই-কুকি সম্প্ৰদায়ৰ মাজৰ স্বভাৱগত শত্ৰুতা আৰু হিংসা (৪) জনসংখ্যাৰ অপ্ৰত্যাৱৰ্তনীয় স্থানান্তৰ (৫) অকাৰ্যকৰী আইন আৰু ইয়াৰ প্ৰয়োগ।
যোৱা ৪ জুনত সংঘটিত কুকি মহিলাৰ বৰ্বৰ বলাৎকাৰ আৰু হত্যাৰ ঘটনা আৰু সংসদৰ অধিবেশনৰ প্ৰাকমূহূৰ্তত ন্যস্তস্বাৰ্থজড়িত সামাজিক মাধ্যমে এই ঘটনাৰ ভিডিঅʼ বহুলভাৱে প্ৰচাৰ কৰা, ঘটনা সন্দৰ্ভত প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ প্ৰতিক্ৰিয়া, চলচ্চিত্ৰ তাৰকাকে আদি কৰি দেশ-বিদেশৰ বিশিষ্ট ব্যক্তিৰ প্ৰতিক্ৰিয়া আদিয়ে মণিপুৰৰ ঘটনাৰাজিক বিশ্ববাসীৰ মাজলৈ লৈ যায় আৰু ই ভাৰতৰ প্ৰতিচ্ছবি অধিক ম্লান কৰি পেলায়।
ইয়াৰ পিছতে ভূতৰ ওপৰত দানহ পৰাদি চুবুৰীয়া ৰাজ্য মিজোৰামৰ মিজো নেচনেল ফ্ৰণ্টৰ প্ৰাক্তন বিদ্ৰোহীৰ সংগঠন PAMRAএ মেইটেইসকলক মিজোৰাম ত্যাগৰ ভাবুকি দিয়ে আৰু মিজো ছাত্ৰ সংগঠন MSUএ ২৪ জুলাইত এক প্ৰেছ বিজ্ঞপ্তিৰ জৰিয়তে Regional Institute of Paramedical and Nursing Sciences (RIPANS), National Institute of Technology (NIT), Institute of Chartered Financial Analysts of India (ICFAI) আৰু Mizoram Universityকে আদি কৰি বিভিন্ন শিক্ষানুস্থানত মেইটেই শিক্ষাৰ্থীৰ সংখ্যা হিচাপ কৰাৰ ঘোষণাই পৰিস্থিতি অধিক জটিল কৰি তুলিছে।
মণিপুৰত শান্তিৰ বাবে প্ৰতিবাদ
এনে জটিল পৰিস্থিতিৰ প্ৰতি সকলো অংশীদাৰে সন্মুখীন হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহ স্বীকাৰ কৰি, সূক্ষ্মতা আৰু সহানুভূতিৰে দৃষ্টি নিক্ষেপ কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। ইতিহাসৰ উদাহৰণ অধ্যয়ণ কৰা আৰু আলোচনাক উৎসাহিত কৰা, সংঘাতৰ মূল কাৰণ সমূহৰ সমাধানত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা আৰু সমন্বয়ক প্ৰসাৰিত কৰা আদি পদক্ষেপৰ জৰীয়তে এনে জটিল সমস্যাসমূহৰ সমাধান হ’ব পাৰে। কুকীসকলক এখন সুকীয়া ৰাজ্য বা প্ৰশাসনিক ব্যৱস্থা প্ৰদান কৰাটো এতিয়া এই সমস্যাৰ একমাত্ৰ সমাধান হিচাপে বহুতে পৰামৰ্শ দিছে; কিন্তু এইটো স্থায়ী সমাধান কেতিয়াও হ’ব নোৱাৰে। অসম এই ক্ষেত্ৰত এক জ্বলন্ত উদাহৰণ। সম্প্ৰতি অসম ভূখণ্ডৰ পৰা পৃথক হোৱা সকলো নিকটবৰ্তী ৰাজ্যৰ সৈতে অসমে সীমা সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে।অৰ্থাত্ পৃথক ৰাজ্য সৃষ্টি যে সমস্যা সমাধানৰ স্থায়ী বুনিয়াদ হʼব নোৱাৰে।
মণিপুৰলৈ কুকি প্ৰব্ৰজনৰ ইতিহাসঃ
ভাৰতৰ উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ বিশেষকৈ মণিপুৰৰ অন্যতম গুৰুত্বপূৰ্ণ জনগোষ্ঠী হৈছে কুকি। তেওঁলোকৰ ইতিহাস প্ৰব্ৰজন, সংঘাত, সাংস্কৃতিক বিলীনতাৰ মাজত গভীৰভাৱে শিপাই আছে। কুকিসকলৰ উৎপত্তিৰ সম্পৰ্কে ঐতিহাসিক বিতৰ্ক আছে যদিও সাধাৰণতে বিশ্বাস কৰা হয় যে তেওঁলোকে কেইবা শতিকাৰ আগতে মণিপুৰ আৰু চুবুৰীয়া অঞ্চললৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল। কুকি সম্প্ৰদায়ৰ মাজত প্ৰচলিত মৌখিক পৰম্পৰা আৰু কিংবদন্তিৰ পৰা অনুমান কৰিব পাৰি যে তেওঁলোকৰ পূৰ্বপুৰুষৰ উৎপত্তি তিব্বত বা দক্ষিণ-পশ্চিম চীনৰ পৰা হ’ব পাৰে। সময়ৰ লগে লগে এই আদিম কুকি গোটবোৰে খেতি আৰু চৰণীয়া পথাৰত উন্নত মাটি বিচাৰি বিভিন্ন দিশলৈ প্ৰব্ৰজন কৰিছিল।কুকি জনগোষ্ঠীৰ অন্যতম উল্লেখযোগ্য প্ৰব্ৰজন পথে তেওঁলোকক বৰ্তমানৰ মণিপুৰ, মিজোৰাম, অসম, নাগালেণ্ডৰ পাহাৰ আৰু উপত্যকালৈ লৈ যায়। প্ৰব্ৰজন আছিল ক্ৰমান্বয়ে আৰু পৰ্যায়ক্ৰমে চলি থকা এক প্ৰক্ৰিয়া, যিটো কেইবা শতিকাজুৰি চলিছিল। বিভিন্ন কুকি বংশই বিভিন্ন পথ অনুসৰণ কৰিছিল, যাৰ ফলত এই অঞ্চলত সুকীয়া কুকি জনগোষ্ঠীৰ গঠন হৈছিল। প্ৰায় ষোড়শ শতিকাৰ পৰাই কুকিসকলে মণিপুৰত বসতি স্থাপন কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল আৰু পৰৱৰ্তী শতিকাবোৰতো বসতি স্থাপন কৰিছিল। অঞ্চলটোৰ পাহাৰীয়া ভূখণ্ড আৰু ঘন অৰণ্যই এই পৰিভ্ৰমী গোটবোৰৰ বাবে উপযুক্ত বাসস্থানৰ ব্যৱস্থা কৰিছিল। কুকিসকলে নতুন পৰিৱেশৰ লগত খাপ খাই কৃষি কৰ্মত নিয়োজিত হৈ নিজৰ সুকীয়া সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক পৰিচয় প্ৰতিষ্ঠা কৰিলে। মণিপুৰত উপস্থিত হোৱাৰ লগে লগে কুকিসকলে অন্যান্য খিলঞ্জীয়া জনগোষ্ঠী যেনে মেইটেই, নগা জনগোষ্ঠী, আৰু সেই সময়ত অঞ্চলটোৰ প্ৰধান শক্তি কংগলেইপাক ৰাজ্যৰ সৈতে মত বিনিময় কৰে। এই পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়া-কলাপবোৰ প্ৰায়ে সহযোগিতা আৰু সংঘাত দুয়োটাৰ দ্বাৰা চিহ্নিত হৈছিল, কিয়নো বিভিন্ন গোটে মাটি আৰু সম্পদৰ বাবে প্ৰতিযোগিতামূলক পৰিস্থিতিৰ মোকাবিলা কৰিবলগীয়া হৈছিল। ১৯১০ চনৰ শেষৰ ফালে আৰু ১৯২০ চনৰ আৰম্ভণিতে ব্ৰিটিছ ঔপনিৱেশিক প্ৰশাসনে স্থানান্তৰিত খেতিৰ ওপৰত কৰ আৰু বাধা আৰোপ কৰাৰ ফলত কুকিসকলৰ মাজত ব্যাপক অসন্তুষ্টিৰ সৃষ্টি হৈছিল। ধাৰাবাহিকভাৱে বিক্ষিপ্ত আৰু সমন্বিত আক্ৰমণৰ ফলত যথেষ্ট লোকৰ মৃত্যু হয় আৰু অৱশেষত ব্ৰিটিছে কুকি অঞ্চলসমূহ শান্তি স্থাপন কৰে। ১৯৪৭ চনত ভাৰতে স্বাধীনতা লাভ কৰাৰ পিছত মণিপুৰ ভাৰতৰ অংগ হৈ পৰে। তেতিয়াৰ পৰাই এই অঞ্চলৰ অন্যান্য খিলঞ্জীয়া গোটৰ দৰে কুকি জনগোষ্ঠীয়েও আধুনিক পৃথিৱীৰ লগত খাপ খুৱাই নিজৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য, পৰিচয়, অধিকাৰ ৰক্ষাৰ বাবে সংগ্ৰাম কৰি আহিছে।
আজিও মণিপুৰৰ কুকিসকলে ৰাজ্যৰ সামাজিক, ৰাজনৈতিক, সাংস্কৃতিক জীৱনত এক উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰি আহিছে। তেওঁলোকে নিজৰ অনন্য ৰীতি-নীতি, ভাষা, পৰম্পৰাগত আচাৰ-ব্যৱহাৰ বজাই ৰখাৰ লগতে বিভিন্ন আধুনিক বৃত্তি আৰু কাম-কাজতো জড়িত হৈ থাকে। কুকিসকলৰ মণিপুৰ যাত্ৰা আৰু তেওঁলোকৰ পৰৱৰ্তী ইতিহাসে উত্তৰ-পূব অঞ্চলৰ বৈচিত্ৰময় সাংস্কৃতিক ক্ষেত্ৰৰ জটিলতা আৰু সমৃদ্ধিৰ উদাহৰণ দাঙি ধৰে।
কুকি আৰু মেইটেই দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ চহকী সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য আছে আৰু এই অঞ্চলত যুগ যুগ ধৰি সহাৱস্থান কৰি আহিছে। মণিপুৰত বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত ঐতিহাসিক উত্তেজনা আৰু সংঘাতৰ সৃষ্টি হৈছে যদিও কুকি আৰু মেইটেইৰ মাজত সু-সম্পৰ্ক আৰু সহাৱস্থানৰ দৃষ্টান্তও দেখা গৈছে। উদাহৰণস্বৰূপে, কুকি আৰু মেইটেইসকলে একত্ৰিত হৈ ইজনে সিজনৰ উৎসৱ উদযাপন কৰা বা সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠানত অংশগ্ৰহণ কৰি ঐক্য আৰু বুজাবুজিৰ অনুভূতি সৃষ্টি কৰাৰ দৃষ্টান্ত কম যদিও বিদ্যমান। কুকিসকলে পালন কৰা কুট উৎসৱত মেইটেইসকলৰ অংশগ্ৰহণ আৰু মেইটেইৰ উৎসৱ ইয়াওছাং (হোলী) আৰু লাই হাৰাওবাত কুকিসকলৰ যোগদান ইয়াৰ অন্যতম উদাহৰণ। আন্তঃসম্প্ৰদায়ৰ বিবাহ আজিকালি তেনেই সাধাৰণ কথা হৈ পৰিছে, যিয়ে কুকি আৰু মেইটেইৰ মাজৰ বন্ধন শক্তিশালী কৰাত সহায় কৰিছে। কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায়সমূহে একেলগে বিভিন্ন পৰম্পৰাগত ক্ৰীড়া আৰু আধুনিক খেলত অংশ লোৱাটোও অতীজত পৰিলক্ষিত হৈছিল। দুয়োটা সম্প্ৰদায়ত থকা সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক সংগঠনসমূহেও শান্তিপূৰ্ণ সহৱস্থানত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা লোৱাৰ দৃষ্টান্ত আছে।
জৰ্জৰিত মণিপুৰ
সৰ্বপ্ৰথমে কেন্দ্ৰীয় আৰু মণিপুৰ চৰকাৰে নিজৰ আয়ত্বত থকা সকলো শক্তি আৰু কৌশলেৰে হিংসা বন্ধ কৰি সকলো জনগোষ্ঠীৰ মাজত বিশ্বাসযোগ্যতা প্ৰতিপন্ন কৰি ধাৰাবাহিকভাবে নিম্নোক্ত পদক্ষেপসমূহ আন্তৰিকতাৰে গ্ৰহণ কৰিব লাগিব।
কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ ভূমিকাঃ
মণিপুৰৰ কুকি আৰু মেইটেইকে ধৰি জনগোষ্ঠীসমূহৰ মাজত সুস্থ সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব লাগিব। এই সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজত সমন্বয় আৰু বুজাবুজিৰ প্ৰসাৰত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে অৰিহণা যোগাব পৰা কিছুমান উপায় আগবঢ়োৱা হ’ল:
১) নীতি প্ৰণয়ন আৰু ৰূপায়ণঃ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে সামাজিক সংহতি আৰু সৰ্বাংগীনতাক প্ৰসাৰিত কৰা নীতি প্ৰণয়ন আৰু কাৰ্যকৰী কৰিব পাৰে। নীতিসমূহে সকলো সম্প্ৰদায়ৰ অধিকাৰ আৰু স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰা, সম্পদ আৰু সুযোগৰ ন্যায্য বিতৰণ নিশ্চিত কৰাত গুৰুত্ব দিব লাগে।
২) সংঘাত নিৰাময় আৰু শান্তি স্থাপনঃ কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ মাজত কোনো ধৰণৰ সংঘাত বা উত্তেজনা সৃষ্টি হ’লে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে আলোচনা আৰু শান্তি স্থাপনৰ পদক্ষেপৰ সুবিধাৰ বাবে মধ্যস্থতাকাৰী ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে। সময়মতে হস্তক্ষেপ আৰু সংঘাত সমাধানৰ প্ৰচেষ্টাই তীব্ৰতা বৃদ্ধি ৰোধ কৰাত সহায় কৰিব পাৰে আৰু সম্প্ৰীতিক প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে।
৩) উন্নয়ন আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ পদক্ষেপঃ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে উন্নয়নমূলক প্ৰকল্প আৰু আন্তঃগাঁথনিৰ বিকশিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগ কৰিব পাৰে যিয়ে কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায় দুয়োটাকে উপকৃত কৰিব। সম্পদৰ ন্যায্য আবণ্টনে বৈষম্য হ্ৰাস কৰিব পাৰে আৰু ঐক্য আৰু সহযোগিতাৰ ভাৱনা গঢ়ি তুলিব পাৰে।
৪) সংস্কৃতি আৰু ঐতিহ্যৰ প্ৰসাৰঃ কুকি আৰু মেইটেই দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য সংৰক্ষণ আৰু প্ৰসাৰৰ বাবে উৎসাহিত কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে বৈচিত্ৰ্য উদযাপন আৰু পাৰস্পৰিক সন্মান বৃদ্ধিৰ বাবে সাংস্কৃতিক অনুষ্ঠান, উৎসৱ, আৰু ঐতিহ্য সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাত সহায় আগবঢ়াব পাৰে।
৫) শৈক্ষিক আৰু কৰ্মসংস্থাপনৰ সুযোগঃ মণিপুৰৰ শৈক্ষিক সা-সুবিধা উন্নত কৰাৰ লগতে সকলো জনগোষ্ঠীৰ বাবে গুণগত শিক্ষাৰ সম-সুবিধা সুনিশ্চিত কৰাত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ভূমিকা ল'ব পাৰে। ইয়াৰ উপৰিও ৰাজহুৱা আৰু ব্যক্তিগত খণ্ড উভয়তে নিয়োগৰ সুযোগ প্ৰসাৰিত কৰিলে অধিক অন্তৰ্ভুক্ত অৰ্থনীতিৰ সৃষ্টি হ’ব পাৰে।
জৰ্জৰিত মণিপুৰ
৬) আন্তঃধৰ্মীয় আলোচনা আৰু বুজাবুজিঃ আন্তঃধৰ্মীয় আলোচনা আৰু বুজাবুজিক প্ৰসাৰিত কৰা পদক্ষেপসমূহ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে সমৰ্থন কৰিব পাৰে। এই প্ৰচেষ্টাসমূহে বিভিন্ন ধৰ্মীয় সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সেতু নিৰ্মাণত সহায় কৰিব পাৰে আৰু পাৰস্পৰিক সন্মান আৰু গ্ৰহণযোগ্যতাক প্ৰসাৰিত কৰিব পাৰে।
৭) সংখ্যালঘু অধিকাৰ ৰক্ষাঃ কুকি জনগোষ্ঠীকে ধৰি সংখ্যালঘুৰ অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰাৰ দায়িত্ব কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ। তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক, ধৰ্মীয়, আৰু ভাষিক অধিকাৰসমূহ যাতে সন্মান কৰা হয়, সেয়া নিশ্চিত কৰিলে বিশ্বাস আৰু সম্প্ৰীতি গঢ়ি তোলাত সহায় কৰে।
৮) আইন-শৃংখলাঃ সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজত শান্তিপূৰ্ণ সহাৱস্থানৰ বাবে আইন-শৃংখলা বজাই ৰখাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। মণিপুৰৰ সকলো বাসিন্দাৰ সুৰক্ষা আৰু নিৰাপত্তা সুনিশ্চিত কৰাত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য কৰ্তৃপক্ষক সহায় কৰিব পাৰে।
৯) অন্তৰ্ভুক্ত শাসনঃ বিভিন্ন সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতিনিধিক জড়িত কৰা অন্তৰ্ভুক্ত শাসনক উৎসাহিত কৰিলে উন্নত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ প্ৰক্ৰিয়াৰ সূচনা হ’ব পাৰে আৰু বিভিন্ন গোটৰ উদ্বেগসমূহ ফলপ্ৰসূভাৱে সমাধান কৰিব পাৰি।
১০) তথ্য প্ৰচাৰ আৰু সংবাদ মাধ্যমঃ ভুল তথ্যৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ আৰু সংঘাত বৃদ্ধি ৰোধ কৰিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে সংবাদ মাধ্যমত সঠিক আৰু নিৰপেক্ষ বাতৰি প্ৰচাৰ কৰিব পাৰে।
মণিপুৰৰ কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ নিৰ্দিষ্ট প্ৰয়োজন আৰু উদ্বেগ বুজিবলৈ কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰ, স্থানীয় কৰ্তৃপক্ষ, আৰু সম্প্ৰদায়ৰ নেতাসকলৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে কাম কৰাটো অতি প্ৰয়োজনীয়। সৰ্বাংগীনতা, বৈচিত্ৰ্যৰ প্ৰতি সন্মান, আৰু ন্যায্য উন্নয়নক অগ্ৰাধিকাৰ দি কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে এই সম্প্ৰদায়সমূহৰ মাজত এক সুস্থ আৰু সু-সম সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাত যথেষ্ট অৰিহণা যোগাব পাৰে।
ৰাজ্য চৰকাৰৰ ভূমিকা
মণিপুৰত কুকি-মেইটেইৰ সম্পৰ্ক উন্নত কৰিবলৈ ৰাজ্য চৰকাৰৰ পৰা দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজত বুজাবুজি, সম্প্ৰীতি, আৰু সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ বাবে সক্ৰিয় প্ৰচেষ্টাৰ প্ৰয়োজন। উন্নত সম্পৰ্ক গঢ়ি তোলাৰ বাবে মণিপুৰ চৰকাৰে ল’ব পৰা কিছুমান পদক্ষেপ ইয়াত উল্লেখ কৰা হ’লঃ
১)সাংস্কৃতিক বিনিময় কাৰ্যসূচীঃ কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ সদস্যসকলক ইজনে সিজনৰ পৰম্পৰা, ৰীতি-নীতি আৰু জীৱনশৈলীৰ বিষয়ে জানিবলৈ অনুমতি দিয়া সাংস্কৃতিক বিনিময় কাৰ্যসূচী আয়োজন কৰা। এই কাৰ্যসূচীসমূহে ইজনে সিজনৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্যৰ প্ৰতি প্ৰশংসা আৰু সন্মান বৃদ্ধি কৰিব পাৰে।
২)আন্তঃসম্প্ৰদায়ৰ আলোচনাঃ কুকি আৰু মেইটেই দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতিনিধিক জড়িত কৰি নিয়মীয়া আন্তঃসম্প্ৰদায়ৰ আলোচনাৰ সুবিধা প্ৰদান কৰা। এই আলোচনাসমূহে অভিযোগ, ভুল বুজাবুজি, আৰু ঐতিহাসিক বিষয়সমূহৰ সমাধানৰ বাবে এক মঞ্চ প্ৰদান কৰিব পাৰে, উন্নত যোগাযোগ আৰু পাৰস্পৰিক বুজাবুজিৰ পোষকতা কৰিব পাৰে।
৩)সম্প্ৰদায় সজাগতা অভিযানঃ ঐক্য বৃদ্ধি আৰু দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজত থকা কু-সংস্কাৰ আৰু পক্ষপাতিত্ব দূৰ কৰিবলৈ সম্প্ৰদায় সজাগতা অভিযান আৰম্ভ কৰা। এই অভিযানসমূহে ভাগ-বতৰা কৰা ইতিহাস আৰু উমৈহতীয়া আকাংক্ষাসমূহক উজ্জ্বল কৰি তুলিব পাৰে।
৪)উন্নয়ন আৰু নিয়োগৰ সুযোগঃ চহৰ আৰু গ্ৰাম্য উভয় অঞ্চলতে উন্নয়ন প্ৰকল্প আৰু নিয়োগৰ সুযোগৰ ন্যায্য বিতৰণ নিশ্চিত কৰা। ইয়াৰ দ্বাৰা বৈষম্য দূৰ কৰাত সহায়ক হ’ব পাৰে আৰু সম্পদৰ ওপৰত প্ৰতিযোগিতাৰ ফলত উদ্ভৱ হোৱা উত্তেজনা হ্ৰাস পাব পাৰে।
৫)বুজিবলৈ শিক্ষাঃ বিদ্যালয়ৰ পাঠ্যক্ৰমত কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায় দুয়োটাৰে ইতিহাস, সংস্কৃতি, আৰু অৱদানৰ ওপৰত পাঠ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা। ইয়াৰ দ্বাৰা মণিপুৰৰ ঐতিহ্যলৈ ইজনে সিজনৰ অৱদানৰ প্ৰতি ভাগ-বতৰা পৰিচয় আৰু সন্মানৰ ভাৱ গঢ়ি তোলাত সহায়ক হ’ব পাৰে।
৬)যুৱক-যুৱতীসকলৰ সংযোগ আৰু নেতৃত্বৰ কাৰ্যসূচীঃ দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ যুৱ সদস্যসকলক নেতৃত্বৰ কাৰ্যসূচী আৰু সম্প্ৰদায় গঠনৰ পদক্ষেপত জড়িত কৰা। যুৱক-যুৱতীসকলক সবলীকৰণে আন্তঃসম্প্ৰদায়ৰ সম্পৰ্কত ইতিবাচক প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে।
৭) সামাজিক আৰু ক্ৰীড়া অনুষ্ঠানঃ যৌথ সামাজিক আৰু ক্ৰীড়া অনুষ্ঠানৰ আয়োজন কৰা য'ত দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ সদস্যই একেলগে অংশগ্ৰহণ কৰিব পাৰে। এনে অনুষ্ঠানে আদান-প্ৰদান আৰু বন্ধুত্ব গঢ়ি তোলাৰ সুযোগ সৃষ্টি কৰিব পাৰে।
৮) যৌথ আন্তঃগাঁথনি প্ৰকল্পঃ দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সহযোগিতা আৰু সহযোগিতা বৃদ্ধিৰ বাবে আন্তঃগাঁথনি উন্নয়ন প্ৰকল্পত যৌথ অংশগ্ৰহণক উৎসাহিত কৰা।
৯) আন্তঃধৰ্মীয় সমন্বয়ৰ প্ৰসাৰঃ দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ ধৰ্মীয় নেতাসকলক তেওঁলোকৰ অনুগামীসকলৰ মাজত আন্তঃধৰ্মীয় সমন্বয় আৰু পাৰস্পৰিক সন্মান প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ উৎসাহিত কৰা।
১০) স্থানীয় শাসন অন্তৰ্ভুক্তিঃ স্থানীয় শাসন গাঁথনিসমূহত কুকি আৰু মেইটেই দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ প্ৰতিনিধিৰ অন্তৰ্ভুক্তি নিশ্চিত কৰা। ইয়াৰ ফলত উন্নত সিদ্ধান্ত গ্ৰহণ আৰু বৈচিত্ৰময় স্বাৰ্থৰ প্ৰতিনিধিত্বৰ সূচনা হ’ব পাৰে।
১১) একতাৰ বাবে প্ৰতিষ্ঠানিক সমৰ্থনঃ কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সম্প্ৰীতিৰ প্ৰচেষ্টাৰ বাবে উৎসৰ্গিত প্ৰতিষ্ঠান বা সংস্থা স্থাপন কৰা, য'ত অতীতৰ অভিযোগসমূহ সমাধান কৰা আৰু এক ভাগ-বতৰা কৰা ভৱিষ্যত গঢ়ি তোলাৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়।
১২) সংকট ব্যৱস্থাপনাঃ যিকোনো সম্ভাৱ্য সংঘাত তৎকালীন আৰু ফলপ্ৰসূভাৱে মোকাবিলা কৰিবলৈ সংকট ব্যৱস্থাপনা ব্যৱস্থা গঢ়ি তোলা।
১৩) সংবাদ মাধ্যম আৰু যোগাযোগঃ উত্তেজনা আৰু ভুল বুজাবুজি বৃদ্ধিৰ পৰা হাত সাৰিবলৈ সংবাদ মাধ্যমত দুয়োটা সম্প্ৰদায়ৰ দায়িত্বশীল প্ৰতিবেদন আৰু সঠিক প্ৰতিনিধিত্বক উৎসাহিত কৰা।
১৪) আইনী আৰু মানৱ অধিকাৰ সুৰক্ষাঃ নিৰাপত্তা আৰু বিশ্বাসৰ অনুভূতি গঢ়ি তুলিবলৈ সকলো সম্প্ৰদায়তে আইনী আৰু মানৱ অধিকাৰ সুৰক্ষা সমানে প্ৰয়োগ কৰাটো নিশ্চিত কৰা।
ওপৰৰ পদক্ষেপসমূহ সফল ৰূপায়ণৰ বাবে কুকি আৰু মেইটেই সম্প্ৰদায় দুয়োটাৰে নাগৰিক সমাজৰ গোটসমূহৰ সক্ৰিয় অংশগ্ৰহণ অপৰিহাৰ্য্য। শাসকীয় দলে নিজৰ ভাবমূর্তি আৰু এই পদক্ষেপসমূহৰ উন্নত ৰূপায়ণৰ বাবে যিবোৰ ৰাজনৈতিক পদক্ষেপ ল’ব লাগে, সেইবোৰ দলৰ ওপৰত এৰি দিয়া হৈছে৷
ওপৰত দিয়া পদক্ষেপ সমূহে “বৈচিত্ৰ্যৰ মাজত ঐক্য”ৰ ভাবধাৰা প্ৰসাৰিত কৰে; সুস্থিৰ শান্তিপূৰ্ণ এক পৰিবেশ অনাৰ বাবে অত্যাধিক দীঘলীয়া সময়ৰ প্ৰয়োজন হ’ব পাৰে কিন্তু সৰ্বাংগীন স্থায়ী সমাধানৰ বাবে এইটোৱেই হৈছে সৰ্বোত্তম উপায় আৰু বিশ্ব ইতিহাসত এনে প্ৰচেষ্টাৰ চানেকী বিদ্যমান। মণিপুৰৰ মানুহে প্ৰব্ৰজনক এক ঐতিহাসিক সত্য বুলি স্বীকাৰ কৰি ধৈৰ্য্যৰে প্ৰব্ৰজন সম্পৰ্কীয় নিম্নোক্ত বিখ্যাত উক্তিটোৰ ওপৰত গভীৰ বিশ্বাস ৰাখিব লাগিব –“You cannot go back and change the beginning, but you can start where you are and change the ending.”
(লেখক এজন প্ৰাক্তন বিশেষ আৰক্ষী সঞ্চালক প্ৰধান আৰু অসম লোকসেৱা আয়োগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ)
