ৰীতা ফাৰহাট মুকান্দ
ছবছৰ পূৰ্বে বিহাৰ উৰ্দু একাডেমীয়ে পাটনাত আয়োজন কৰা দুদিনীয়া সৰ্বভাৰতীয় মহিলা লেখিকা সন্মিলনৰ শেষত আমাৰ জীৱনৰ এক নতুন ৰোমাঞ্চকৰ যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল। পাটনাৰ অনুষ্ঠানটোত প্ৰায় ২৫০ গৰাকী মহিলাই নিজৰ গল্প, কবিতা, গদ্য পঢ়িছিল, আৰু বিভিন্ন বিষয়ৰ ওপৰত গৱেষণা পত্ৰ শ্বেয়াৰ কৰিছিল। জ্যেষ্ঠ লেখক, কনিষ্ঠ লেখক, গৱেষক পণ্ডিত, সাংবাদিক, অধ্যাপক, আৰু কিছুমান শিক্ষকৰ ৰচনা সম্ভাৰেৰে এই অনুষ্ঠানটো আছিল অবিশ্বাস্যভাৱে ৰোমাঞ্চকৰ।
ইয়াৰে অন্যতম অংশগ্ৰহণকাৰী আছিল দূৰদৰ্শনৰ উৰ্দুৰ প্ৰাক্তন বাতৰি পৰিবেশক তছনীম কৌছাৰ। এই কথা সোঁৱৰণ কৰি তেওঁ কয়, “সেই সন্মিলনে আমাক সকলোকে সংযোগ কৰিলে। আগতে আমি এই লেখকসকলৰ নাম বাতৰি কাকত বা আলোচনীত দেখি থাকো বা তেওঁলোকৰ লেখা পঢ়ি থাকো, কিন্তু ব্যক্তিগতভাৱে কেতিয়াও লগ পোৱা নাছিলো। এই অনুষ্ঠানটোৱে বহুত ইতিবাচক দিশ কঢ়িয়াই আনিলে আৰু আনকি আমি কিছুমানৰ জন্মদিনো উদযাপন কৰিলোঁ৷ যোৱা অধিবেশনত সভাপতি নিগৰ আজিম নামৰ এগৰাকী অতি প্ৰখ্যাত গল্পকাৰে প্ৰেৰণাদায়ী ভাষণৰ শেষত কয় যে আমি পুনৰ লগ হ’ম নে নাই সেই বিষয়ে নিশ্চিত নহয়।”
BANAT ৰ সভাপতি নিগাৰ আজিম আৰু সাধাৰণ সম্পাদক তছনীম কৌছাৰ
ইফালে, বিহাৰৰ পূৰ্ণিয়াত বাস কৰা বনছাই নামৰ চুটিগল্প সংকলনৰ লেখিকা তছনীম কৌছৰে কয়, “মই সাহসেৰে ক'ব বিচাৰো যে আমি আকৌ লগ হ’ম, আৰু সোনকালে লগ হ’ম।” তেওঁক সকলোৱে সুধি আছিল যে এয়া কেনেকৈ সম্ভৱ, কিন্তু তছনীম কৌছৰৰ হাতত সেই সময়ত সঠিক উত্তৰ নাছিল। তেওঁৰ কথাক কোনেও গুৰুত্বসহকাৰে লোৱা নাছিল। সকলোৱে সন্মিলনৰ শেষত গন্তব্যস্থানলৈ ৰাওনা হ’ল।
‘আমি উভতি অহাৰ সময়ত মোৰ কাশ্মীৰৰ বন্ধু জামিয়া মিলিয়া ইছলামিয়াৰ ৰাজিয়া হাইদৰ খানৰ সৈতে যোগাযোগ কৰিছিল। তেওঁ ৰেডিঅ’ আৰু এংকৰিং অধিবেশন পৰিচালনা কৰিছিল। এদিন তেওঁক সুধিলোঁ, “মহিলা উৰ্দু লেখিকাৰ বাবে আমি কিয় এনে এটা সংগঠন আৰম্ভ নকৰো যিয়ে মৃত্যুমুখত পৰা উৰ্দু সাহিত্যক পুনৰুজ্জীৱিত কৰিব।” ৰাজিয়াই এই ধাৰণাটো ভাল পাইছিল। আমি আমাৰ জ্যেষ্ঠ নেতা নিগৰ আজিমৰ লগত কথা পতাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিলো। তথাপিও তাৰ আগতে ৰাজিয়া হাইদৰ খানৰ সৈতে মোৰ আনজন বন্ধু তৰণুম জাহান শ্ববনামক ফোন কৰি আমাৰ চিন্তা-চৰ্চাৰ বিষয়ে জানিব দিছিল। আমি যেতিয়া নিগৰ আজিমক লগ পাইছিলো, তেতিয়া তেওঁ এই ধাৰণাটোত সন্তুষ্ট হৈ কৈছিল, “ইয়াৰ জৰিয়তে আমি আমাৰ সন্মিলনখন সম্প্ৰসাৰণ কৰিব পাৰো।”
আমি এক মুহূৰ্তও নষ্ট নকৰি ২০১৭ চনৰ ৪ অক্টোবৰত প্ৰথম অৱস্থাত মাত্ৰ চাৰিজন সদস্যৰে হোৱাটছএপ গ্ৰুপ এটা আৰম্ভ কৰিলোঁ। নিগৰ আজিমৰ তত্ত্বাৱধানত মই, তছনীম কৌছাৰ, ৰাজিয়া হাইদৰ খান, আৰু তৰণুম জাহান শ্ববনমে গ্ৰুপটো আৰম্ভ কৰিছিলো। আমি ৩১ অক্টোবৰত দিল্লীৰ গালিব একাডেমীত প্ৰথমখন আনুষ্ঠানিক বৈঠক অনুষ্ঠিত কৰিছিলো, আৰু আমি ইয়াৰ নাম ৰাখিলোঁ বৈনুল আকৱামি নিছাই আদাবি তানজীম (BANAT) অৰ্থাৎ প্ৰায় ১২৫ জন সদস্যৰে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মহিলা উৰ্দু সাহিত্য সংগঠন গঠন কৰা হ'ল। ভগ্নীদ্বয়ে নিগৰ আজিমক সভাপতি, আজৰা নকৱীক উপ-সভাপতি, আৰু তছনীম কৌছাৰক সাধাৰণ সম্পাদক হিচাপে নিৰ্বাচিত কৰে। BANAT Foundation দিল্লীত ট্ৰাষ্ট হিচাপে পঞ্জীয়ন কৰা হৈছে।
মহিলা উৰ্দু লেখিকাৰ এক সমাৱেশ
নিগৰ আজিমৰ নিৰ্দেশনাত বানাট (BANAT)ৰ সদস্য সংখ্যা ১৩৫ লৈ বৃদ্ধি পালে। বছৰি ই দুটা বিশেষ কাৰ্যসূচী অনুষ্ঠিত কৰে, এটা ১২-১৬ মাৰ্চৰ ভিতৰত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় নাৰী দিৱসৰ আশে-পাশে আৰু আনটো ৩১ ডিচেম্বৰত ইয়াৰ প্ৰতিষ্ঠা দিৱসত। উৰ্দু আমাৰ হোৱাটছএপ গ্ৰুপত কেৱল উৰ্দু ভাষা ব্যৱহাৰ কৰো, ভঙা উৰ্দু হ'লেও ইংৰাজী বা হিন্দীক কেতিয়াও অনুমতি নিদিওঁ। কোনো লেখিকাই যদি নিজৰ চিন্তা, কবিতা, গল্প, গৱেষণামূলক লেখা লিখিব কৰিব বিচাৰে তেন্তে তেওঁ পঠিয়াব পাৰে আৰু আমাৰ অধ্যাপকৰ দলটোৱে পঢ়িব পাৰে, শুধৰণি কৰিব পাৰে, আৰু সাধাৰণতে মুকলিকৈ ওলাই আহিবলৈ দ্বিধাবোধ কৰা যুৱ নতুন লেখকসকলক উৎসাহিত কৰিবলৈ ইয়াক প্ৰকাশ কৰিবলৈ অনুমোদন জনায়।
BANAT-ত আমাৰ দৃষ্টিভংগী হৈছে মৃত্যুমুখত পৰা উৰ্দু ভাষাক পুনৰুজ্জীৱিত কৰা যিটো সময়ৰ লগে লগে ম্লান হৈ যাব পাৰে বুলি আমি আশংকা কৰোঁ। BANAT-ত আমি উৰ্দুক চিৰযুগমীয়া মৌ মিঠা ভাষা হিচাপে কল্পনা কৰিছো আৰু নতুন গল্প আৰু কবিতা সৃষ্টি কৰিবলৈ লেখক আৰু শিল্পীক আগুৱাই নিয়াৰ কাম কৰি আছো।
সংবাদ মাধ্যম আৰু ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ ক্ৰমবৰ্ধমান বিপ্লৱৰ লগে লগে মানুহৰ সাহিত্যৰ প্ৰতি আগ্ৰহ কমি গৈছে আৰু অধ্যয়নৰ অভ্যাস লাহে লাহে নাইকিয়া হৈ আহিছে। সাহিত্যৰ জৰিয়তে উৰ্দু ভাষাৰ প্ৰচাৰৰ ক্ষেত্ৰতো আমি সংবাদ মাধ্যমক লৈ চিন্তা-উদ্দীপক ভাষণ আৰু বক্তৃতাৰে বাকপটু বক্তৃতা কাৰ্যসূচী আয়োজন কৰিছিলোঁ। ২০১৭ চনৰ পৰা আমি এইদৰে আগবাঢ়িছো। আমাৰ সংগঠনত আমি নিজকে ভগ্নী বুলি কওঁ আৰু আমি ১২৫ গৰাকী মহিলাই সংগঠনটো চলাই আছো। বৈনুল আকৱামি নিছাই আদাবি তানজীম (BANAT)ৰ প্ৰতিষ্ঠা দিৱস ৩১ অক্টোবৰত বিভিন্ন ৰাজ্যত পালন কৰা হয়। এতিয়ালৈকে ই কাশ্মীৰ, উদয়পুৰ, মুম্বাই, পঞ্জাব, মীৰাট, আৰু দিল্লীত আয়োজন কৰা হৈছে। হায়দৰাবাদত এইবাৰৰ কেন্দ্ৰীয় অনুষ্ঠানৰ পৰিকল্পনা কৰা হৈছে।
BANAT ৰ এক অনুষ্ঠান
এইবাৰ হায়দৰাবাদৰ মৌলানা আজাদ ৰাষ্ট্ৰীয় উৰ্দু বিশ্ববিদ্যালয়ত দুদিনীয়া কাৰ্যসূচীৰ আয়োজন কৰা হৈছে। বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ মহিলা অধ্যয়ন বিভাগৰ সহযোগত কাৰ্যসূচী অনুষ্ঠিত হৈছে। বিশ্ববিদ্যালয়খন আমাৰ বাবে এক সমৰ্থনৰ স্তম্ভ হৈ আহিছে। ই আমাক উদাৰতাৰে সন্মিলনৰ বাবে তেওঁলোকৰ প্ৰেক্ষাগৃহ দিছে আৰু আমি ২৯ অক্টোবৰৰ পৰা তেওঁলোকৰ অতিথিশালাত থাকি ৩১ অক্টোবৰত তেওঁলোকৰ মুকলি প্ৰেক্ষাগৃহত প্ৰতিষ্ঠা দিৱস পালন কৰিম। আনহাতে আমাৰ আন অনুষ্ঠানসমূহ ইনড'ৰত অনুষ্ঠিত হ’ব।
অনুষ্ঠানসমূহৰ ৭৫% খৰচ MANNU য়ে আদায় দিয়ে আৰু বাকী ধনৰাশি সদস্যসকলে বৰঙণি হিচাপে আগবঢ়াই। তানছীম কৌছাৰে ক’ভিড মহামাৰীৰ সময়ত মহিলা গোটটোৱে সামাজিক কাম-কাজত ব্যস্ত হোৱাৰ বিষয়েও সবিশেষ দাঙি ধৰে। ‘কোভিড-১৯ৰ সময়ত আমি ধন একত্ৰিত কৰি আৰ্তজনক খাদ্য সামগ্ৰী প্ৰদান কৰিছিলো। আমি কোনো প্ৰচাৰ নোহোৱাকৈ বহু সামগ্ৰী বিঁতৰণ কৰিছো, কাৰণ আমি সহায় কৰি থকা মানুহবোৰক লাজ দিব বিচৰা নাছিলো।
পূৱ দিল্লীত সংঘটিত দাঙ্গাৰ বলি হোৱা লোকসকলক সহায়ৰ বাবেও মহিলা সাহিত্যিকসকল একত্ৰিত হৈছিল। নিগৰ আজিম সেই সময়ত দিল্লীত আছিল, আৰু তেওঁ সাহসেৰে দাঙ্গাৰ সময়ত আটাইতকৈ ক্ষতিগ্ৰস্ত অঞ্চললৈ গৈ ভুক্তভোগীক সহায় কৰিবলৈ এক বৃহৎ পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰিছিল। আন দুই এগৰাকী সংগীৰ সৈতে তেওঁ ঘৰ-দুৱাৰ হেৰুওৱা লোকসকলক পৰিদৰ্শন কৰি তেওঁলোকক আৰ্থিকভাৱে বৰঙণি আগবঢ়াইছিল। উল্লেখ্য যে, তানছিমে পূৰ্ণিয়াত এখন প্ৰাথমিক বিদ্যালয় চলাই আছে আৰু উৰ্দু সাহিত্য আন্দোলনৰ বিকাশ অব্যাহত থকাক লৈ অত্যন্ত সুখী। উৰ্দু ভাষাৰ প্ৰসাৰৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন কঢ়িয়াই আনিছে।
(ৰীতা ফাৰহাট মুকান্দ এগৰাকী স্বতন্ত্ৰ লেখিকা। বিশ্ব ঊৰ্দু দিৱস উপলক্ষে এই লেখাটি প্ৰকাশ কৰা হৈছে।)
