গুলাম কাদিৰ/ নাগপুৰ
আইনী সাহায্য অবিহনে ন্যায় লাভ কৰাটো দৰিদ্ৰ আৰু অভাৱগ্ৰস্ত লোকসকলৰ বাবে প্ৰায়ে এক ডাঙৰ প্ৰত্যাহ্বান হৈ আহিছে। কিন্তু, কিছুমান সংস্থাই সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীক ন্যায় প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত সক্ৰিয়ভাৱে কাম কৰি আছে। তেনে এটা সংস্থা হৈছে নাগপুৰৰ চি এছ আৰ ই (Centre for Social Research and Empowerment)।
চি এছ আৰ ইয়ে আন এক উল্লেখযোগ্য সফলতা লাভ কৰিছে যিয়ে এগৰাকী মহিলাৰ জীৱন সলনি কৰাই নহয়, সঠিক আইনী নিৰ্দেশনা আৰু সহায় আগবঢ়ালে ন্যায় লাভ কৰিব পৰা যায় বুলিও প্ৰমাণ কৰিছে। এইবাৰ চি এছ আৰ ইৰ আইনী সাহায্য কোষে এগৰাকী বিবাহ বিচ্ছেদ হোৱা মহিলাক তেওঁৰ পূৰ্বৰ স্বামীৰ পৰা বাকী থকা ৭ লাখ টকা লাভ কৰাত সহায় কৰাত সফল হৈছে।
এই গোচৰটোৱে সমাজত ন্যায় পাবলৈ সংগ্ৰাম কৰি থকা মহিলাসকলৰ বাবে প্ৰেৰণা হিচাপে কাম কৰিব পাৰে, বিশেষকৈ যেতিয়া তেওঁলোকৰ হাতত পৰ্যাপ্ত আইনী সমৰ্থন আৰু নথিপত্ৰ নাথাকে। চি এছ আৰ ইৰ কাহিনীটো আৰম্ভ হৈছে আলছাফা ৰেহমান নামৰ এগৰাকী কণমানি ছোৱালী আৰু তেওঁৰ মাকৰ পৰা। আলছাফা আৰু তেওঁৰ মাকে সহায়ৰ বাবে চি এছ আৰ ইৰ কাষ চাপিছিল। তেওঁলোকৰ গোচৰটো আছিল যে ছোৱালীজনীৰ পিতৃয়ে মাকক বিবাহ বিচ্ছেদ কৰাৰ পিছত আদালতৰ নিৰ্দেশ দিয়াৰ পিছতো ভৰণ-পোষণৰ বাবদ ধন পৰিশোধ কৰা নাছিল।
দূৰ্ভগীয়া মহিলাগৰাকীৰ কাষত চিএছআৰই-ৰ বিষয়ববীয়াসকল
মহিলাগৰাকীয়ে এই বিষয়টো সমাধানৰ বাবে কেইবাবাৰো চেষ্টা কৰিছিল যদিও কোনো ন্যায় লাভ কৰিব পৰা নাছিল। ইয়াৰ উপৰিও মহিলাগৰাকীৰ হাতত তেওঁৰ গোচৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ প্ৰয়োজনীয় আইনী নথি-পত্ৰ নাছিল, যাৰ বাবে তেওঁ হতাশ হৈ পৰিছিল। তেনেতে চি এছ আৰ ইৰ আইনী দলে তেওঁলোকক সহায় কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়।
সংস্থাটোৱে মহিলাগৰাকীক আইনী প্ৰক্ৰিয়াসমূহ বুজিবলৈ সহায় কৰাই নহয়, আইনী নথি-পত্ৰৰ ব্যৱস্থা কৰাৰ লগতে গোচৰ ৰুজু কৰাৰ ক্ষেত্ৰতো নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰে। ইয়াৰ উপৰিও সংস্থাটোৱে মহিলাগৰাকীক আৰ্থিক সাহায্যও আগবঢ়াইছিল যাতে তেওঁ নিজৰ গোচৰটো ফলপ্ৰসূভাৱে আগবঢ়াই নিব পাৰে।
চি এছ আৰ ইৰ আইনী দলটোৱে এই গোচৰটোৰ বিৰুদ্ধে সুদক্ষতাৰে যুঁজিছিল, যাৰ ফলত মহিলাগৰাকীয়ে এক বৃহৎ আইনী জয় নিশ্চিত কৰিবলৈ সক্ষম হয়। অৱশেষত মহিলাগৰাকীৰ প্ৰাক্তন স্বামীয়ে বিষয়টো নিষ্পত্তি কৰিবলৈ সন্মত হয় আৰু আইনী পদ্ধতি অনুসৰি ডিমাণ্ড ড্ৰাফট (ডি ডি)ৰ জৰিয়তে সমগ্ৰ ৭ লাখ টকাৰ ধন মহিলাগৰাকীৰ হাতত গতাই দিয়া হয়।
এই গোচৰত চি এছ আৰ ইৰ জ্যেষ্ঠ অধিবক্তা কুতুব জাফৰ আৰু তেওঁৰ দলটোৱে উল্লেখযোগ্য অৱদান আগবঢ়াইছিল। তেওঁৰ বিশেষজ্ঞতা আৰু সঠিক কৌশলৰ বাবেই মহিলাগৰাকীয়ে বছৰ বছৰ ধৰি অপেক্ষা কৰি থকা আৰ্থিক সহায় লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছিল। যেতিয়া মহিলাগৰাকীয়ে নিজৰ প্ৰাপ্য ধন লাভ কৰিলে, তেতিয়া তেওঁ চি এছ আৰ ইৰ প্ৰতি কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰে আৰু কয়, “মই ন্যায় লাভ কৰি অতি সন্তুষ্ট হৈছো, এয়া কেৱল আৰ্থিক সাহায্য নহয়, বৰঞ্চ মোৰ বাবে এক নতুন জীৱনৰ আৰম্ভণি। এই সকাহ পাম বুলি মই কেতিয়াও কল্পনাও কৰিব পৰা নাছিলো। এই ন্যায্য সিদ্ধান্তই মোক এক নতুন জীৱন দিলে।"
উল্লেখ্য যে, CSRE (Centre for Social Research and Empowerment) হৈছে বঞ্চিত আৰু আৰ্তজনক বিনামূলীয়াকৈ আইনী সাহায্য প্ৰদানৰ বাবে কাম কৰা এটা সংস্থা। এই সংস্থাটোৱে ন্যায় লাভ কৰিবলৈ অক্ষম সমাজৰ দূৰ্বল শ্ৰেণীৰ লোকক আইনী সাহায্য প্ৰদান কৰে, আৰু ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে সামাজিক ন্যায় ৰক্ষা আৰু জনসাধাৰণৰ আইনী অধিকাৰ সুৰক্ষিত কৰা।
এই সফলতাৰ জৰিয়তে চি এছ আৰ ইৰ আইনী সাহায্য কোষে প্ৰমাণ কৰিছে যে সঠিক নিৰ্দেশনা আৰু সমৰ্থনৰ দ্বাৰা যিকোনো ব্যক্তিয়েই ন্যায় পাব পাৰে। এই গোচৰটোৱে এই কথাও প্ৰদৰ্শন কৰে যে যদি কোনো ব্যক্তিয়ে আইনী সহায় আৰু পথ প্ৰদৰ্শনৰ সুবিধা পায়, তেন্তে ন্যায় পোৱাটো অসম্ভৱ নহয়। চি এছ আৰ ইৰ দৰে সংস্থাটোৱে এইদৰে আইনী যুঁজৰ পৰা বঞ্চিত হোৱাসকলৰ বাবে এক আশাৰ ৰেঙণি হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে।
চিএছআৰই-ৰ আইন বিষয়ক সজাগতা সভা
চি এছ আৰ ইৰ বাৰ্তা হ’ল যে যদি আপুনিও কোনো আইনী সমস্যাৰ সন্মুখীন হৈছে আৰু সহায়ৰ প্ৰয়োজন হৈছে, তেন্তে আপুনি চি এছ আৰ ইৰ ৱেবছাইট www.csreindia.org ত গৈ বিনামূলীয়া আইনী সাহায্যৰ বাবে আবেদন কৰিব পাৰে। আন সংগঠনৰ দৰে চি এছ আৰ ইয়েও সমাজৰ দুৰ্বল শ্ৰেণীক ন্যায় প্ৰদানৰ দিশত কাম কৰি যাব আৰু এনে ক্ষেত্ৰত আইন মানি চলি সকলোৰে সম অধিকাৰ সুনিশ্চিত কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিব। এই কাহিনীয়ে প্ৰমাণ কৰে যে যদি এজন ব্যক্তিয়ে সঠিক আইনী সহায় পায়, তেন্তে তেওঁৰ জীৱনৰ দিশ সম্পূৰ্ণৰূপে সলনি হ’ব পাৰে।
চি এছ আৰ ই হৈছে ২০১৫ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত স্থাপিত হোৱা এটা পঞ্জীয়নভুক্ত অলাভজনক সংস্থা। ইয়াৰ লক্ষ্য শৈক্ষিক, অৰ্থনৈতিক আৰু সামাজিক সৱলীকৰণৰ জৰিয়তে সামাজিক সমতাক প্ৰসাৰিত কৰা। চি এছ আৰ ইৰ মূল কাম হৈছে অৱসৰপ্ৰাপ্ত আৰু সেৱা আগবঢ়োৱা চৰকাৰী আৰু ৰাজহুৱা খণ্ডৰ উদ্যোগসমূহৰ পেছাদাৰী, শিক্ষাবিদ, সামাজিক কৰ্মী, দানবীৰ, আৰু জ্যেষ্ঠ বিষয়াসকলৰ বাবে শিক্ষা, অৰ্থনৈতিক উন্নয়ন আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ ক্ষেত্ৰত উৎকৃষ্টতা অৰ্জন কৰিবলৈ নিজৰ মাজতে যোগাযোগ, নেটৱৰ্ক, সমন্বয় আৰু সহযোগিতা কৰাৰ এক উমৈহতীয়া মঞ্চ প্ৰদান কৰা।
ইয়াৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে শিক্ষা, অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু সামাজিক ন্যায়ৰ জৰিয়তে সমাজৰ পিছপৰা শ্ৰেণীক সবল কৰা। ইয়াৰ বাবে চি এছ আৰ ইয়ে তিনিটা মূল ক্ষেত্ৰত পেছাদাৰীৰ এটা দল নিযুক্তি দিছে—শিক্ষা, আইনী সাহায্য আৰু পৰামৰ্শ, তথা ব্যৱসায়িক বিকাশ। এই সেৱাসমূহ দৈনিক ভিত্তিত সংস্থাটোৰ ৰাজা এপাৰ্টমেণ্ট, বিহাইণ্ড শ্যাম লন, জাফেৰ নগৰ, নাগপুৰ – ৪৪০০১৩ত অৱস্থিত পঞ্জীয়নভুক্ত কাৰ্যালয়ৰ পৰা প্ৰদান কৰা হয়।
