পল্লব ভট্টাচাৰ্য্য
আৱাজ দ্য ভইচ অসম'ৰ সৈতে হোৱা এক সাক্ষাৎকাৰত নগাঁও মহাবিদ্যালয়ৰ উদ্ভিদ বিজ্ঞান বিভাগৰ সহযোগী অধ্যাপক ড০ ফৰিষ্টা ইয়াছমিনে তেওঁৰ যাত্ৰা আৰু গৱেষণামূলক প্ৰচেষ্টাসমূহৰ বিষয়ে প্ৰকাশ কৰে। সাক্ষাৎকাৰটোত তেওঁ নিজৰ শৈক্ষিক আৰু পৰিৱেশগত অৱদানৰ মূল্যৱান অন্তৰ্দৃষ্টি প্ৰদান কৰে।
শৈক্ষিক যাত্ৰা আৰু গৱেষণাৰ আগ্ৰহ
ড° ইয়াছমিনৰ শৈক্ষিক যাত্ৰা আৰম্ভ হৈছিল নগাঁও মহাবিদ্যালয়ৰ পৰা। তাত তেওঁ প্ৰাৰম্ভিক গৱেষণামূলক আগ্ৰহক আগুৱাই লৈ গৈছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত বিভিন্ন বৈজ্ঞানিক ক্ষেত্ৰত মনোনিৱেশ কৰি তেওঁ ডক্টৰেট ডিগ্ৰী লাভ কৰে। হাইস্কুলৰ অভিজ্ঞতা আৰু জীৱবিজ্ঞান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞানৰ প্ৰতি থকা তেওঁৰ আকৰ্ষণৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈ গৱেষণাৰ প্ৰতি তেওঁৰ আকৰ্ষণ সৰুৰে পৰাই স্পষ্ট হৈ পৰিছিল। প্ৰকৃতিৰ সৈতে শৈশৱৰে পৰা একাত্ম হৈ থকা ড° ইয়াছমিনে সৰুতে মাইক্ৰস্কোপৰ জৰিয়তে খনিজ পদাৰ্থ আৰু প্ৰাণী পৰ্যবেক্ষণ কৰাৰ কথা স্মৰণ কৰি কয় যে এইবোৰে তেওঁৰ বৈজ্ঞানিক অন্বেষণৰ প্ৰতি আগ্ৰহ জগাই তুলিছিল।
এক অনুষ্ঠানত ড০ ফৰিষ্টা ইয়াছমিন
ভাৰতীয় লাইকেন’লজিকেল ছ’চাইটিলৈ অৱদান
ড° ইয়াছমিনৰ কামৰ এটা উল্লেখযোগ্য দিশ হৈছে তেওঁ ভাৰতীয় লাইকেন’লজিকেল ছ’চাইটিৰ সৈতে জড়িত হৈ আছে। ২০১৫ চনৰ পৰা যেতিয়া তেওঁ ছ’চাইটিৰ আজীৱন সদস্য হৈছিল, তেতিয়া তেওঁ মহিলাৰ স্বাস্থ্য আৰু মংগলৰ ওপৰত গৱেষণা, সন্মিলন আৰু প্ৰশিক্ষণৰ আয়োজনত সক্ৰিয়ভাৱে অৰিহণা যোগাইছে। তেওঁলোকৰ তথ্য প্ৰচাৰ আৰু সজাগতা বৃদ্ধিৰ বাবে ছ’চাইটিয়ে "Lichen's of India" নামৰ এটা ইউটিউব চেনেলো চলাই আছে।
ফুলবিহীন উদ্ভিদ আৰু পৰিৱেশ সংৰক্ষণঃ
জলবায়ু পৰিৱৰ্তন হ্ৰাস কৰাত আৰু মানুহৰ বাসস্থানৰ বাবে অধিক অনুকূল পৰিৱেশ সৃষ্টি কৰাত শেলুৱৈ আৰু লাইকেনে (Algae and lichens) উল্লেখযোগ্য ভূমিকা পালন কৰে। এইবোৰে কেনেকৈ অৰিহণা যোগায়ঃ
শেলুৱৈঃ
১) শেলুৱৈএ সালোক সংশ্লেষণৰ (Photosynthesis) জৰিয়তে সংশ্লেষণৰ সময়ত CO2 শোষণ কৰি অক্সিজেন আৰু জৈৱবস্তুলৈ ৰূপান্তৰিত কৰে।
২) জৈৱ শক্তি উৎপাদনঃ শেলুৱৈৰ সহায়ত জৈৱ ইন্ধন উৎপাদন কৰিব পাৰি। ই নবীকৰণযোগ্য শক্তিৰ উৎস যিয়ে জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ ঠাই ল’ব পাৰে, যাৰ ফলত কাৰ্বন নিৰ্গমন হ্ৰাস পায়।
৩/ অক্সিজেন উৎপাদন
৪/ মাটিৰ গুণগত মান উন্নতি
৫/ পানী বিশুদ্ধকৰণ
শেলুৱৈ আৰু লাইকেন
লাইকেনেও কাৰ্বন নিষ্কাশন, মাটি গঠন বৃদ্ধি কৰে, জৈৱ সূচক হিচাপে কাম কৰে আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ স্থিৰতাত অৰিহণা যোগায়।সামৰণিত ক’বলৈ গ’লে শেলুৱৈ আৰু লাইকেনে কাৰ্বন নিষ্কাশন, অক্সিজেন উৎপাদন, মাটিৰ গুণগত মান উন্নত কৰা, পানী বিশুদ্ধকৰণ আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ স্থিৰতাৰ জৰিয়তে জলবায়ু পৰিৱৰ্তন প্ৰশমনত অৰিহণা যোগায়। জৈৱ বৈচিত্ৰ্য আৰু নগৰীয়া সেউজীয়াকৰণক সমৰ্থন কৰাত তেওঁলোকৰ ভূমিকাই পৃথিৱীখনক মানুহৰ বাসস্থানৰ বাবে অধিক অনুকূল কৰি তোলাৰ সম্ভাৱনা আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰে।
ড০ ফৰিষ্টা ইয়াছমিনে ফুলবিহীন উদ্ভিদৰ ওপৰত কৰা গৱেষণাৰ বিষয়ে আলোচনা কৰি ইয়াৰ পৰিৱেশগত তাৎপৰ্য্য আৰু ইয়াৰ অৱনতিৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। পৰিৱেশ সংৰক্ষণৰ প্ৰতি তেওঁৰ নিষ্ঠা আৰু উৎসাহে তেওঁক শেলুৱৈ আৰু লাইচেনৰ ওপৰত অধ্যয়নৰ প্ৰতি আকৰ্ষিত কৰিছে। তেওঁ এই উদ্ভিদবোৰক ইয়াৰ পৰিৱেশগত ভূমিকা আৰু জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ বাবে বহল প্ৰভাৱৰ বাবে সংৰক্ষণ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
ব্যক্তিগত আৰু পেছাদাৰী প্ৰত্যাহ্বানৰ ওপৰত প্ৰতিফলন
আমাৰ সৈতে হোৱা কথোপকথনত ড০ ফৰিষ্টা ইয়াছমিনে তেওঁৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতা আৰু প্ৰত্যাহ্বানসমূহো চুই যায়। বিশ্ব সংঘাত আৰু পৰিৱেশ সংকটৰ সময়ত তেওঁৰ প্ৰাৰম্ভিক জীৱনৰ কাহিনী বৰ্ণনা কৰে, যিয়ে তেওঁৰ বিশ্ব-দৃষ্টিভংগী আৰু পেছাদাৰী সাধনাক গঢ় দিছিল। উদ্ভিদ বিজ্ঞান আৰু পৰিৱেশ বিজ্ঞানৰ ক্ষেত্ৰখনত প্ৰৱেশ কৰাৰ তেওঁৰ সিদ্ধান্ত এই গঠনমূলক পৰিঘটনাসমূহৰ দ্বাৰা প্ৰভাৱিত হৈছে।
ড০ ফৰিষ্টা ইয়াছমিনে শেলুৱৈ আৰু লাইকেন সংগ্ৰহ কৰাৰ এক দৃশ্য
জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু কৃষি বহনক্ষমতাক সম্বোধন কৰাঃ
জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু কৃষিৰ ওপৰত ইয়াৰ প্ৰভাৱৰ বিষয়ে উদ্বেগ প্ৰকাশ কৰে ড° ইয়াছমিনে। জলভাগ আৰু সম্পদ সংৰক্ষণ আৰু কৃষিভূমি বেদখলৰ পৰা ৰক্ষা কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰতো তেওঁ আলোকপাত কৰে। গুৱাহাটী বিশ্ববিদ্যালয়ত তেওঁৰ গৱেষণাসমূহে এই বিষয়সমূহ বুজাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে, যাৰ বাবে তেওঁ অনেক স্বীকৃতি আৰু বঁটা লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে।
সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সংযোগ আৰু শিক্ষাঃ
গোটেই কেৰিয়াৰত ড° ইয়াছমিনে সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে সংযোগ স্থাপন আৰু শিক্ষাৰ প্ৰতি দায়বদ্ধ হৈ আহিছে। তেওঁ সম্প্ৰসাৰণ সেৱাত অংশগ্ৰহণ কৰিছে আৰু স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ সৈতে ঘনিষ্ঠভাৱে কাম কৰি বহনক্ষম পদ্ধতিসমূহক প্ৰসাৰিত কৰিছে। নগাঁও কলেজে গ্ৰহণ কৰা ৫খন গাঁৱত তেওঁৰ প্ৰচেষ্টাই বাস্তৱ জগতৰ প্ৰত্যাহ্বানসমূহত শৈক্ষিক জ্ঞান প্ৰয়োগ কৰাৰ প্ৰতি তেওঁৰ নিষ্ঠা প্ৰতিফলিত কৰে।
ড° ফাৰিষ্টা ইয়াছমিনৰ সৈতে হোৱা সাক্ষাৎকাৰটোৱে গৱেষণা আৰু সংৰক্ষণৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁৰ বহুমুখী অৱদানৰ ওপৰত এক বিস্তৃত দৃষ্টিভংগী প্ৰদান কৰে। তেওঁৰ কামে বৈজ্ঞানিক অনুসন্ধান, পৰিৱেশ পৰিচালনা আৰু সম্প্ৰদায়ৰ মাজত সংযোগ স্থাপনৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে। যিহেতু তেওঁ জৰুৰী পৰিৱেশগত বিষয়সমূহক সম্বোধন কৰি আহিছে, তেওঁৰ অন্তৰ্দৃষ্টিয়ে ভৱিষ্যত প্ৰজন্মৰ গৱেষক আৰু সংৰক্ষণবিদসকলৰ বাবে এক প্ৰেৰণা হিচাপে কাম কৰিব।
(লেখক অসম চৰকাৰৰ অৱসৰপ্ৰাপ্ত আৰক্ষী সঞ্চালক প্ৰধান; অসম লোকসেৱা আয়োগৰ প্ৰাক্তন অধ্যক্ষ আৰু 'আৱাজ-দ্য ভইচ অসম'ৰ মুখ্য কাৰ্যবাহী বিষয়া)
.webp "প্ৰতিনিধিত্বমূলক ছবি")
